Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Το ΠΑΣΟΚ ως Κίνημα της Μεγάλης Αλλαγής και η προσφορά του Ανδρέα Παπανδρέου


Είναι αλήθεια ότι στην Ελλάδα των Μνημονίων και της οικονομικής κατάρρευσης, ιδιαίτερα μετά τον αποδεκατισμό του κεντρώου χώρου, έχει ενεργοποιηθεί και ένας διάλογος που αφορά το ρόλο και τις ευθύνες της γενιάς της μεταπολίτευσης, τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, το μέλλον.

Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα άποψη κατέγραψε ο πρώην υπουργός κ, Μόσιαλος. «Με την ελπιδοφόρα μεταπολίτευση του 1974, τέθηκε ως εθνικός στόχος η είσοδός μας στην τότε ΕΟΚ. Αλλά στις εκλογές του 1981, τα κόμματα που πέτυχαν ή στήριξαν το στόχο (Νέα Δημοκρατία, ΚΚΕ εσωτερικού) υπέστησαν συντριβή. Ο κόσμος κράτησε τα καλά της ΕΟΚ, αλλά προτίμησε το θεσμικό λαϊκισμό του τοτινού ΠΑΣΟΚ, την τεχνητή ευημερία με τα δεκανίκια του εξωτερικού δανεισμού, το «Τσοβόλα δώσ΄τα όλα», την εκλογή Σαρτζετάκη με ανομοιόχρωμα ψηφοδέλτια. Η αποκλεισμένη κοινωνία μπήκε στο πολιτικό παιχνίδι, όμως η ιεραρχία, η υπευθυνότητα, η αξιολόγηση, η προσωπική πρωτοβουλία είτε ξεχάστηκαν είτε καταπολεμήθηκαν ως αξίες….».

Παρ όλη την «πίεση» των καταστάσεων που ζούμε δεν είναι δυνατόν να απαξιώνεται έτσι μια προσπάθεια, ένα κόμμα, μια ολόκληρη πολιτική διαδρομή εστιάζοντας στα «αρνητικά» της διαχείρισης της εξουσίας –από οποιοδήποτε κόμμα- και παραβλέποντας τις μεγάλες τομές που έφερε στη χώρα ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ. Ίσως βέβαια, κάποια πράγματα μετά από τόσα χρόνια θεωρούνται αυτονόητα. Δεν ήταν όμως, το 1981.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέβηκε στην εξουσία έχοντας υποσχεθεί στον ελληνικό λαό μια σειρά μεταρρυθμίσεων που αφορούσαν τόσο σε εσωτερικό επίπεδο την κοινωνική πολιτική, όσο και την εξωτερική και  θα οδηγούσαν την χώρα σε ισότιμη συμμετοχή στη διεθνή κοινότητα. Ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ ανέλαβαν την εξουσία με την υποχρέωση να υλοποιήσουν τις βασικές προεκλογικές εξαγγελίες τους:
Α.' Στο επίπεδο της Εθνικής Ανεξαρτησίας. 
1) Τον αναπροσδιορισμό των διακρατικών και συμμαχικών συμβατικών σχέσεων της Ελλάδας με το ΝΑΤΟ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και λοιπούς διεθνείς Οργανισμούς.
2) Την εξασφάλιση των Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων που επέτρεψαν στην ελληνική οικονομία φθάσει ως την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Β.' Στο επίπεδο της Λαϊκής Κυριαρχίας
 1) Την κατάργηση των περιοριστικών μετεμφυλιακών νόμων και μέτρων που φαλκίδευαν τα ανθρώπινα και δημοκρατικά δικαιώματα των Ελλήνων πολιτών.
2) Την κατάλυση του κατεστημένου Κράτους της Δεξιάς, με την αναδιοργάνωση των κρατικών υπηρεσιών, των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, και την παράλληλη αναδιάταξη των δομών της Αυτοδιοίκησης, του Συνδικαλιστικού Κινήματος και των Συνεταιρικών Οργανισμών
Γ.' Στο επίπεδο της Κοινωνικής Απελευθέρωσης
1) Την αναγνώριση και αποκατάσταση των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.
2) Την δημοκρατική απελευθέρωση των κέντρων ενημέρωσης και τη ριζική μεταρρύθμιση όλων των βαθμίδων της κρατικής και ιδιωτικής εκπαίδευσης.
3) Την αποδυνάμωση κατεστημένων προνομίων, την δημοκρατική ανασύνταξη του μονολιθικού συνδικαλισμού και τη διάλυση πολλών κλειστών επαγγελματικών κυκλωμάτων.
4) Τη θεμελίωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) και τη θεσμοθέτηση μιας σειράς πρωτοποριακών υπηρεσιών κοινωνικής αλληλεγγύης.
5) Την αύξηση αμοιβής των εργαζομένων στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και τις βάσεις για την προοδευτική επίτευξη της δίκαιης αναδιανομής του εθνικού πλούτου με τον εκσυγχρονισμό του φορολογικού συστήματος.
Δ.' Στο επίπεδο των Δημοκρατικών Διαδικασιών.
1) Την αναθεώρηση μη θεμελιωδών διατάξεων του Συντάγματος, και την τροποποίηση αναχρονιστικών διατάξεων του Αστικού, του Ποινικού και του Εμπορικού Κώδικα
2) Τον ορθολογικό διακανονισμό των Εκλογικών διαδικασιών και την δημοκρατική συγκρότηση και εκσυγχρονισμό λειτουργίας των Πολιτικών Κομμάτων.
3) Το σχεδιασμό και την εκκίνηση της θεσμικής περιφερειακής αποκέντρωσης και οργάνωσης της Νομαρχιακής, Δημοτικής και Κοινοτικής αυτοδιοίκησης.

Με την ανάδειξη του Ανδρέα Παπανδρέου στην πρωθυπουργία ξεκίνησε ένας άνεμος μεταρρυθμίσεων και αλλαγών, ο οποίος δεν είχε προηγούμενο, ιδιαίτερα κατά την πρώτη κυβερνητική τετραετία 1981-85. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ως ένας ηγέτης που αντιλαμβανόταν και ένιωθε τις ανάγκες του Ελληνικού λαού, προχώρησε  στις αναγκαίες εκείνες μεταρρυθμίσεις που έδωσαν ώθηση σε ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας.
Συνοπτικά μπορούμε να σημειώσουμε τις θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις:
Αλλαγή του Οικογενειακού Δικαίου- Καθιέρωση του πολιτικού γάμου- Κατοχύρωση των δικαιωμάτων των παιδιών γεννημένων εκτός γάμου- Κατοχύρωση της ισότητας των δύο φύλων σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος.
Αποκέντρωση των εξουσιών με ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Κατάργηση των εορτών «μίσους»  για την επέτειο του Εμφυλίου πολέμου.
Αναγνώριση της Ενιαίας Εθνικής Αντίστασης. Επαναπατρισμός πολιτικών προσφύγων.
Αποκατάσταση των δημοκρατικών διαδικασιών στους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς.
Εκδημοκρατισμός των Εμπορικών Ενώσεων.
Κατοχύρωση του δικαιώματος της απεργίας.
Κατάργηση των «φακέλων» για τα φρονήματα των πολιτών.
Υπαγωγή της ΚΥΠ στην ευθύνη του πρωθυπουργού.
Αποκατάσταση των διωχθέντων για πολιτικά φρονήματα στρατιωτικών. Αποκατάσταση των αξιωματικών και υπαξιωματικών της «Δίκης της Αεροπορίας». Εκδημοκρατισμός των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας. Επαναπροσδιορισμός του ρόλου του Στρατού.
Εκσυγχρονισμός του ορίου ηλικίας για τη ψήφο στα 18 χρόνια
Προστασία του εισοδήματος με την Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή.
Κατοχύρωση του 5θήμερου, 40ωρου εργασίας και 4 εβδομάδων αδείας.
Κοινωνικοποιήσεις των Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας
Αυτοτελή σύνταξη για την Αγρότισσα- Δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη προς όλους τους αγρότες.
Δημιουργία Εθνικού Συστήματος Υγείας
Το 1983 ολοκληρώθηκε η επέκταση της ασφαλιστικής αρμοδιότητας του ΙΚΑ σε όλη την Ελλάδα.

Από το 1982 ως το 1989 συστάθηκαν και λειτούργησαν 79 μονάδες Ψυχικής Υγείας – εκτός Ψυχιατρικών Νοσοκομείων, καθώς μέχρι τότε δεν υπήρχε ανάλογη μονάδα στη χώρα.
Καθιερώθηκε το Εθνικό Συνταγολόγιο για να υποστηρίξει το ΕΣΥ μαζί με την Εθνική Φαρμακοβιομηχανία και την Κρατική Φαρμακαποθήκη.- Δημιουργήθηκε ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων
Ιδρύθηκε το Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας
Θεσπίστηκε με το νόμο 1729/87  το πλαίσιο καταπολέμησης των ναρκωτικών και προωθήθηκαν ειδικά θεραπευτικά προγράμματα.
Υλοποιήθηκε ειδικό πρόγραμμα διαφώτισης και πρόληψης του AIDS
Συγκροτήθηκε ειδικό κέντρο ερευνών υγείας-ιδρύθηκε ερευνητικό κέντρο στο Σισμανόγλειο και οι δαπάνες για την ιατρική έρευνα αυξήθηκαν από 157 εκατ. το 1981 σε 3,3 δις το 1989.
Θεσμοθετήθηκε η συμμετοχή των εργαζομένων στα διοικητικά συμβούλια και θεσπίστηκε ενιαίο πλαίσιο οργανισμών λειτουργίας των νοσοκομείων
Έγιναν νομοθετικές ρυθμίσεις για την εκπαίδευση και μετεκπαίδευση των λειτουργών υγείας και θεσπίστηκε η δημιουργία κεντρικού επιτελικού οργάνου (ΚΕΣΥ) για τη χάραξη της πολιτικής στο χώρο της υγείας.
Δημιουργήθηκαν πολλά νέα πολυϊατρεία του ΙΚΑ  και εκσυγχρονίστηκαν τα παλαιά. Ιδρύθηκαν κέντρα σύγχρονης ιατρικής –οδοντιατρικής και ψυχιατρικής περίθαλψης. Δόθηκε έμφαση στην προληπτική ιατρική και προληπτική οδοντιατρική.
Καθιερώθηκε ο θεσμός του τηλεφωνικού ραντεβού στο ΙΚΑ
Επίσης, ψηφίστηκε ο Νόμος πλαίσιο για ΑΕΙ- ΤΕΙ, προωθήθηκε η εξυγίανση της Δημόσιας Διοίκησης –Κατάργηση πολυθεσίας. Αυξήθηκαν οι κατώτατοι μισθοί των συνταξιούχων  και επεκτάθηκε η ασφαλιστική κάλυψη του ΙΚΑ σε όλη την Ελλάδα. Προχώρησε στη δημιουργία ΚΑΠΗ και σε Προγράμματα Κοινωνικού Τουρισμού. Οργανώθηκαν οι Δημόσιοι Βρεφονηπιακοί  Σταθμοί και καθιερώθηκαν διακοπές για παιδιά οικογενειών με χαμηλό εισόδημα. Ελήφθησαν μέτρα για την καταπολέμηση της ανεργίας. Δημιουργήθηκαν και λειτούργησαν νέοι θεσμοί αποκέντρωσης και λαϊκής συμμετοχής όπως οι λαϊκές συνελεύσεις, τα επαρχιακά και νομαρχιακά συμβούλια, οι αναπτυξιακοί σύνδεσμοι, η Δημοτική Ραδιοφωνία. Κατοχυρώθηκε η διοικητική αυτοτέλεια των ΟΤΑ και καταργήθηκαν οι έλεγχοι σκοπιμότητας. Κατοχυρώθηκε η οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ με την εκχώρηση αυτοτελών πόρων στην Αυτοδιοίκηση. Η Αυτοδιοίκηση διαχειρίστηκε για πρώτη φορά αξιόλογες πιστώσεις και ανέπτυξε μηχανισμούς υλοποίησης έργων.    Η Αυτοδιοίκηση διαχειρίστηκε το πρόγραμμα καταπολέμησης της ανεργίας, απορροφώντας το διάστημα από το 1981 έως το 1989 29,2  δις. Παράλληλα, καταρτίστηκε το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ύψους 60 δις. δρχ., όπου συμμετείχαν 885 φορεία Τοπικής Αυτοδιοίκησης και αφορούσε 1618 έργα σε όλη τη χώρα, ενώ δεκαπλασιάστηκαν τα δάνεια που δόθηκαν σε δήμους και κοινότητες από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.
Τομή στην Οικονομία
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέλαβε την εξουσία, υποσχόμενος πλήθος αλλαγών που συναντούσαν το ανυπέρβλητο εμπόδιο μιας τελματωμένης Οικονομίας. Παρόλα τα προβλήματα προχώρησε με θαρραλέα βήματα και τελικά κατάφερε να μειωθεί σημαντικά ο πληθωρισμός. Από το 25% το 1981 σε 13% το 1988.
Από την άλλη πλευρά, αυξήθηκε το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ρυθμός αύξησης 1981: Ο-1988: 3,5 ή 4,5 κατά την έκθεση του ΟΟΣΑ)
Παρά το πρώτο μούδιασμα από την ανάληψη της εξουσίας από το ΠΑΣΟΚ, ο Ανδρέας Παπανδρέου κατάφερε να πείσει και η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε (1981= -2%, 1988-89=+5%)
Η ανεργία σημείωσε πτώση 7,4% το 1988 όταν στις χώρες της Κοινότητας ο μέσος όρος ανερχόταν στο 12%
Μειώθηκε σημαντικά το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών με το εξωτερικό, από 2,5 δις δολ. το 1981 σε 1 δις δολ. το 1988.
Ενισχύθηκαν οι μικρομεσαίοι επενδυτές, οι αγρότες και οι επενδύσεις κοινωνικού χαρακτήρα, υψηλής τεχνολογίας. Την περίοδο 1974-81 είχαν διατεθεί για την ενίσχυση των επενδύσεων 4,2 δις δρχ. ενώ την περίοδο 1982-88 έφτασαν τα 76,1 δις δρχ.
Τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα για τα οποία αγωνίστηκε ο Ανδρέας Παπανδρέου στην Κοινότητα, αποτέλεσαν μια επιτυχία της κυβέρνησης με στόχο τη βελτίωση των κοινωνικών και οικονομικών διαρθρωτικών προβλημάτων των μεσογειακών χωρών και ιδιαίτερα της Ελλάδας. Έως το 1988-9 είχαν εγκριθεί δαπάνες ύψους 600 δις δρχ.  για έργα που βρίσκονταν σε εξέλιξη.

Το ΠΑΣΟΚ και ο Ανδρέας Παπανδρέου έφεραν την Ελλάδα σε θέση ισότιμου εταίρου της Ευρωπαϊκής οικογένειας. Έγιναν λάθη, παραλείψεις, αστοχίες. Το ΠΑΣΟΚ της εξουσίας αλλοτριώθηκε. Όπως κάθε κόμμα όταν ανέρχεται στην εξουσία και θέλει να παραμείνει σε αυτή. Ιδιαίτερα, μετά και την οκταετή παραμονή του στη διακυβέρνηση της χώρας, το ΠΑΣΟΚ προκάλεσε ριζικές «αλλαγές» και πολιτικές αναδιατάξεις τόσο στο ίδιο, όσο και στα κόμματα της αντιπολίτευσης. Η άσκηση της εξουσίας είχε μεγαλύτερες επιπτώσεις στο ΠΑΣΟΚ από την προηγούμενη –την μεταξύ 1977-81 –  μεταμόρφωση του, από κόμμα  αντιπολίτευσης σε κόμμα εξουσίας, Τα κομματικά στελέχη του, που είχαν αναδειχθεί χάρη στη δυναμική του Ανδρέα Παπανδρέου, καθώς και οι λαϊκές δυνάμεις στήριξης του Κινήματος που είχαν αναβαθμιστεί κοινωνικά και οικονομικά θα άρχιζαν να κινούνται κάποιες φορές ακόμα και με ανταγωνιστικά συμφέροντα.
Για την όλη συζήτηση που αφορά και την «καταραμένη» γενιά της Μεταπολίτευσης, η οποία στελέχωσε τα κόμματα και το ΠΑΣΟΚ, και θεωρείται υπόλογη για πολλά, για εξαργύρωση αγώνων, για συμβιβασμούς, κλπ. Αλλά, abusus non tollit usum, δεν μπορεί  να παραβλέψει κανείς, τι πρόσφερε. Εκείνο που μπορεί να στηλιτεύσει είναι ότι αλλοτριώθηκε από την εξουσία. Αλλά αυτό, αποτελεί νομοτέλεια της άσκησης εξουσίας. Η διαφθορά δεν αποτελεί περιστασιακό φαινόμενο, δεν αφορά μερικά άτομα διαβρωμένα, είναι διαχρονικό φαινόμενο, συμφυές με την άσκηση της εξουσίας, το κυριότερο χαρακτηριστικό της. Η διαφθορά είναι το πιο αλάνθαστο σύμπτωμα συνταγματικής ελευθερίας, έλεγε ο Edward Gibbon.
Άλλωστε, ελληνική είναι η παροιμία «άρπαξε να φας και κλέψε να ‘χεις» σε μια χώρα που η οικονομία δεν υπήρξε ποτέ το δυνατό της σημείο.  Από την άλλη όμως, έχουμε και μια παράδοση, να επιτυγχάνουμε, να ανανεωνόμαστε και όπως σύστηνε ο Πλάτωνας στους Νόμους: «Η ίδια αυτή παράδοση μας λέει, και λέει τη αλήθεια, ότι και τώρα σ’ όποια πολιτεία δεν βασιλεύει θεός αλλά κάποιος θνητός, είναι αδύνατο αυτή να σηκώσει κεφάλι από τις συμφορές και τα βάσανα• και μας συμβουλεύει να κάνουμε ότι μπορούμε για να μιμηθούμε τη θρυλική εποχή του Κρόνου• να κοιτάξουμε μέσα μας για να δούμε ποιο αθάνατο στοιχείο κρύβεται στην ψυχή μας και αυτουνού τις οδηγίες ακολουθώντας να διοικούμε και τα σπιτικά και τις πολιτείες μας και σαν πολίτες και σαν άτομα....».


Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Περι Αστικής Ανθεκτικότητας και άλλων δαιμόνων....

Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά την πανδημία, η διεθνής κοινότητα, η Ε.Ε στράφηκαν στην αναγκαιότητα της ενίσχυσης των δομών της πολιτικής προστασίας και απαίτησης της πρόληψης των καταστροφών.  Η επιδημία Covid-19 δημιουργησε νέες προκλήσεις για την ανάπτυξη έξυπνων και βιώσιμων πόλεων. Έχει αποδειχθεί ότι δεν αρκεί πλέον να εστιάζουμε μόνο στην παροχή υπηρεσιών για ποιότητα ζωής ή για ένα καλύτερο οικοσύστημα. Πρέπει να προετοιμάσουμε τις πόλεις έτσι ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται, να συντηρούν και να διασφαλίζουν τις υπηρεσίες της πόλης και να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής ενόψει των επικείμενων κινδύνων. Μεγάλα ποσά  διανεμήθηκαν για σχεδια εκτάκτων αναγκών, καθώς και για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των πόλεων με "έξυπνες" ψηφιακά ενεργοποιημένες υπηρεσίες που συμβάλλουν στην καλύτερη ποιότητα ζωής, ιδιαίτερα με συστήματα  προειδοποίησης και αντιμετώπισης κινδύνων (πλημμυρικών φαινομένων, πυρκαγιάς, σεισμού κ.λπ.) εντός των ορίων του δήμου. Αυτο σημαίνει εγκα

Ελευθέριος Βενιζέλος ο πολιτικός που έκανε την παραλυτική Ελλάδα να περπατήσει!

Εις την περιοχήν του θρύλου ανήκει πλέον και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Όπως εις την Καινήν Διαθήκην οι παραλυτικοί αίρουν τον κράββατον και περιπατούν, τοιουτοτρόπως και η παραλυτική Ελλάς του 1917, εις το πρόσταγμα του Βενιζέλου, περιπατεί, μετέχει εις τας ευγενεστέρας αθλήσεις, εισέρχεται εις τον στίβον της δόξης, στέφεται Ολυμπιονίκης! Γεώργιος Παπανδρέου Πολιτικό μνημόσυνο Ελευθερίου Βενιζέλου, 22 Απριλίου 1936. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε ο δημιουργός του σύγχρονου ελληνικού κράτους  καθώς συνέδεσε το όνομά του με την επέκταση και ουσιαστικά το διπλασιασμό του εθνικού ελληνικού χώρου. Με τη σημαία της «μεγάλης ιδέας» πέτυχε να αναδείξει ως κυρίαρχο το εθνικό πρόβλημα της απελευθέρωσης του ελληνικού πληθυσμού, αλλά και των περιοχών εκείνων που βρισκόντουσαν εκτός της εθνικής επικράτειας.

Αν ζούσε ο Τσέ...

Κάθε επανάσταση έχει τους ήρωες της. ...Κάθε επανάσταση εξατμίζεται και αφήνει ένα κατακάθι γραφειοκρατίας, έλεγε ο Franz Kafka «Η "ηρωική γενιά του πολυτεχνείου" εξαργύρωσε τους "αγώνες" της με υπουργεία, βίλες, κότερα και πολλά εκατομμύρια. Οδήγησε τη χώρα στο σημερινό χάος του χρέους, της ανεργίας και των χιλιάδων αυτοκτονιών», προκάλεσε με την δήλωσή της η Χρυσή Αυγή. Εκτός όμως, από τους δηλωμένους φασίστες που από χρόνια προβάλουν αυτή τη θεωρία, μαζί με την επίσης, εξοργιστική άποψη ότι δεν υπήρξαν νεκροί στο πολυτεχνείο, υπάρχουν και πολλοί άλλοι, οι οποίοι προσπαθώντας να αιτιολογήσουν την κατάσταση στην οποία περιήλθε η χώρα, ρίχνουν το "ανάθεμα" σε μια ολόκληρη γενιά. Ναι, κάποιοι εξαργύρωσαν τους αγώνες. Ναι, κάποιοι βουτήχτηκαν στην διαφθορά. "Πολίτες, φοβούμαι πως η επανάσταση, όπως ο Κρόνος, θα φάει διαδοχικά όλα της τα παιδιά και θα δημιουργήσει ένα δεσποτισμό με όλους τους κινδύνους που τον συνοδεύουν" ήταν τα τελευταία λόγι