Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η αντίσταση στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου


Το 1936 ο Γεώργιος Παπανδρέου συνεργάζεται με το Δημοκρατικό Συνασπισμό, που απαρτίζεται από τα κόμματα των Παπαναστασίου και Καφαντάρη. Στη Βουλή αρνείται την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Μεταξά και δικαιώνεται όταν στις 4 Αυγούστου ο Ιωάννης Μεταξάς επιβάλλει δικτατορικά ένα ανελεύθερο καθεστώς σύμφωνα με τα φασιστικά πρότυπα της Ευρώπης.
O Aνδρέας Παπανδρέου δεν έμεινε αδρανής απέναντι στην δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά.  Το πρωί της 4ης Αυγούστου βγαίνοντας να πάρει εφημερίδα, βρήκε σην πλατεία του Ψυχικού ένα μικρό πλήθος συγκεντρωμένο μπροστά στην προκήρυξη που ανήγγελλε το πραξικόπημα. Την ξεκόλλησε και την ξέσχισε σε κομμάτια. Τον συνέλαβαν σχεδόν αμέσως, και όταν τον άφησαν ελεύθερο ορκίστηκε να δουλέψει μέρα νύχτα για να πέσει η δικτατορία.
Ο Ανδρέας τότε έχει εγγραφεί για να παρακολουθήσει την τελευταία τάξη στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τις ελεύθερες ώρες του ασχολιόταν με την κοινωνιολογία και έκανε συλλογή βιβλίων και άρθρων πάνω στην Φιλοσοφία και την Κοινωνιολογία.
Τον Αύγουστο του 1937 ο Γεώργιος Παπανδρέου κάνει συναντήσεις με στόχο την ανατροπή του δικτάτορα Μεταξά. Τελικά, συνυπογράφει προκήρυξη κατά του καθεστώτος με αποτέλεσμα να εξοριστεί κατ’ αρχήν στα Κύθηρα και μετά στην Άνδρο. Ο Ανδρέας είναι πλέον φοιτητής Νομικής. Ήταν η εποχή που είχε αρχίσει να μελετά τον Τρότσκι, αλλά παρόλη την μαγεία που ασκούσαν επάνω του τα κείμενα του, δεν μπόρεσε να αποδεχθεί το δόγμα του. Όμως, διατήρησε μεγάλο σεβασμό για τους ανθρώπους που γνώρισε σε αυτό το περιβάλλον. Τον Γρηγορίου, τον Πουλιόπουλο, τον Βουρσούκη και τον «δάσκαλο» Γιαννακό. Δεν μπορούσε να δεχθεί τον «μυστικισμό» τους, αλλά συνεργάστηκε μαζί τους. Οργάνωσε μια αντιστασιακή ομάδα και δούλεψε μαζί με τους τροτσκιστές σε κοινό μέτωπο, αλλά τελικά, το καθεστώς τους ανακάλυψε και συνελήφθησαν.
Του είχαν γίνει πολλές προειδοποιήσεις πως η Ασφάλεια του Μανιαδάκη τον παρακολουθούσε κι ο κλοιός γινόταν ολοένα στενότερος γύρω τους, αλλά ήταν απολύτως βέβαιος πως είχε λάβει τα μέτρα του και πως η ενδεχόμενη σύλληψη του δεν θα αποκάλυπτε τίποτε. Το βράδυ που τον συνέλαβαν, ο ίδιος χαρακτήρισε τη στάση του «αλαζονική και άφοβη», καθώς η νιότη και η πίστη πως τα ίχνη του είχαν καλά καλυφθεί, του έδιναν ένα αίσθημα ασφάλειας και δύναμης.
Η στάση του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν μάλλον αναμενόμενη, αφού από τα πρώτα χρόνια της ζωής του βίωνε τις φυλακίσεις και τις εκτοπίσεις, με τις οποίες «επιβραβευόταν» για τις ιδέες και τις θέσεις του ο πατέρας του, Γεώργιος, ενώ η ηλικία του ενίσχυε τον ρομαντισμό μιας ηρωικής σύλληψης. Βέβαια, όταν για πρώτη φορά βρέθηκε στην αίθουσα τον ανακρίσεων, κατάλαβε ότι θα έπρεπε να επιστρατεύσει όλες του τις δυνάμεις για να μη λυγίσει. Του παρουσίασαν το προπαγανδιστικό υλικό που είχαν βρει στο διαμέρισμα του στην Αθήνα και κατάλαβε ότι είχε αποκαλυφθεί. Η απειρία του σε παρόμοιες καταστάσεις τον είχε οδηγήσει στη σύλληψη. Η Ασφάλεια παρακολουθούσε τον εξόριστο στην Άνδρο, πατέρα του και έτσι όταν εκείνος έστειλε ένα τηλεγράφημα στον φίλο και συνεργάτη του Μίδη, ο οποίος έμεινε στο διαμέρισμα του Ανδρέα, θεώρησαν ότι επρόκειτο για κάποιο κρυπτογραφημένο μήνυμα και τελικά ανακάλυψαν τα σημειωματάρια και το υποτυπώδες τυπογραφείο που είχε στήσει ο Ανδρέας.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου υποστήριξε ότι προσπάθησε να πάρει πάνω του όλη την ευθύνη και να απαλλάξει τους άλλους, λέγοντας ότι ήταν απλοί φίλοι τους οποίους προσπαθούσε ανεπιτυχώς να προσηλυτίσει στην τροτσκιστική οργάνωση του Πουλιόπουλου.
Μια ενδιαφέρουσα μαρτυρία είναι αυτή του Δ. Γιαννακού, του αξιωματικού της Ασφάλειας επί Μεταξά, ο οποίος είχε ανακρίνει τον Ανδρέα. «Διεπιστώθη ούτω ότι ιθύνων νους της οργανώσεως εις το Πανεπιστήμιον ήτο ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ούτος εφέρετο ως αρχηγός των Τεταρτοδιεθνιστών της Νομικής αλλά ήτο πρώτος τη τάξει εις την όλην οργάνωσιν. ….. Ενώ η παρακολούθησις ευρίσκετο εν εξελίξει και κατεβάλλετο προσπάθεια να εντοπιστούν και άλλα στελέχη της οργανώσεως, το Τμήμα Πολιτικής Κινήσεως ετέθη επί τα ίχνη της οργανώσεως του Α. Παπανδρέου και προέβη εις συλλήψεις. Κατόπιν τούτου η Ειδική Ασφάλεια εξηναγκάσθη να τον συλλάβη….. παρέμεινεν επί τριήμερον εν πλήρει απομονώσει. Εστερήθη τροφής, ύδατος και οιασδήποτε επικοινωνίας μετα των οικείων του. Εδάρη ανηλεώς και του εδηλώθη ότι δεν επρόκειτο να εξέλθη των φυλακών ζων…. Καίτοι 19ετης ήτο κυριολεκτικώς αναίσθητος. Ελιποθύμα και τον συνέφερον με παγωμένο νερό, αλλά ούτε εγόγγυσεν, ούτε εδάκρυσεν. Μετά πάροδον τριών ημερών έσπασεν»
Ο Ανδρέας Παπανδρέου κατηγορήθηκε από συντρόφους του ότι υπέγραψε δήλωση ότι «αποτάσσεται τον κομμουνισμό», ότι δεν επιθυμεί να στραφεί κατά του καθεστώτος αλλά και για το γεγονός των συλλήψεων από δική του ευθύνη. Πράγματι ο Καστοριάδης κατηγορούσε ευθέως τον Ανδρέα Παπανδρέου ως υπεύθυνο για τη σύλληψη όλων. Όμως, Μιμίκα Κρανάκη, που γνώριζε και τους δύο, υποστήριξε ότι δεν υπήρχε πολιτική ομάδα παρά μια μαθητική συντροφιά, όπου οι περισσότεροι συμπεριφέρονταν ως αρχηγίσκοι, αποδίδοντας την κόντρα σε ανταγωνισμό.
Πολλά έχουν γραφτεί για το θέμα αυτό και όλα αλληλοσυγκρουόμενα μια και οι πρωταγωνιστές διατήρησαν έντονο το πάθος για την εποχή και τις καταστάσεις εκείνες ως το τέλος, αφού οι φάκελοι εκείνοι της Ασφάλειας παρέμειναν και χρησιμοποιήθηκαν από τους Γερμανούς στην Κατοχή, αλλά και μετά την Απελευθέρωση στον Εμφύλιο.
Ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε διηγηθεί ότι του είχαν σπάσει την μασέλα και τον είχαν χτυπήσει πολύ. Του έκαναν φάλαγγα αλλά δεν είχε σπάσει, γιατί σύμφωνα με την εμπειρία του, δεν είναι ευχάριστη η κατάσταση αλλά τη συνηθίζει κανείς. «Αν αντέξεις στις πρώτες φάσεις του μπορείς να αντέξεις πολύ παραπάνω. Εκεί είναι το κλειδί. Σαν ζώα ήμαστε εκεί στην Ειδική Ασφάλεια, στοιβαγμένοι… Τελικά χρησιμοποίησαν πολλά μέσα, πίεση στη μητέρα μου (ο πατέρας μου ήταν εξόριστος) και τέτοια να μας κάμψουν. Να μας κάμψουν όχι με την έννοια ότι θα καταθέταμε, αλλά θα δηλώναμε ότι δεν θα κάναμε τίποτε κατά του καθεστώτος κλπ. Και αυτό ήταν η γενική πρακτική της εποχής. Τότε λέγαμε λαθεμένη, αλλά δεν ήταν καθολική ….οι δε εφημερίδες της εποχής άμα τις διαβάσεις, ήταν γεμάτες με τέτοιες ανακοινώσεις όλων των οργανώσεων και των κομμάτων.»
Εκείνο που μπορεί να προσάψει κανείς στον Ανδρέα είναι ότι ήταν αφελής ή απρόσεκτος, αφού δεν ήταν εκπαιδευμένος στην παρανομία και είχε να αντιμετωπίσει τον ικανότατο και πανούργο Μανιαδάκη, ο οποίος είχε καταφέρει να διεισδύσει με τους ανθρώπους του σε πολλές «παράνομες» οργανώσεις.
Ο Ανδρέας γνώριζε τον Μανιαδάκη από τις άδειες που έπαιρνε για να επισκεφθεί τον εξόριστο πατέρα του. Μετά την αποφυλάκιση του, ο Ανδρέας Παπανδρέου, αποφάσισε να φύγει για τις ΗΠΑ, αφού δεν μπορούσε πια να δουλέψει κατά της δικτατορίας, γιατί ήταν σημαδεμένος από το καθεστώς. Το σοβαρό πρόβλημα ήταν ότι δεν είχε διαβατήριο. Έπρεπε να πάρει άδεια από τον Μανιαδάκη, ο οποίος του έδωσε για 17 μέρες, γνωρίζοντας ότι με αυτή δεν μπορούσε να μείνει στις ΗΠΑ. Πράγματι, οι Αμερικανικές Αρχές δεν θα τον άφηναν να αποβιβαστεί αλλά έκανε μια αίτηση στις αρχές μεταναστεύσεως υποστηρίζοντας ότι ήταν πολιτικός εξόριστος και δεν ήθελε να επιστρέψει.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Περι Αστικής Ανθεκτικότητας και άλλων δαιμόνων....

Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά την πανδημία, η διεθνής κοινότητα, η Ε.Ε στράφηκαν στην αναγκαιότητα της ενίσχυσης των δομών της πολιτικής προστασίας και απαίτησης της πρόληψης των καταστροφών.  Η επιδημία Covid-19 δημιουργησε νέες προκλήσεις για την ανάπτυξη έξυπνων και βιώσιμων πόλεων. Έχει αποδειχθεί ότι δεν αρκεί πλέον να εστιάζουμε μόνο στην παροχή υπηρεσιών για ποιότητα ζωής ή για ένα καλύτερο οικοσύστημα. Πρέπει να προετοιμάσουμε τις πόλεις έτσι ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται, να συντηρούν και να διασφαλίζουν τις υπηρεσίες της πόλης και να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής ενόψει των επικείμενων κινδύνων. Μεγάλα ποσά  διανεμήθηκαν για σχεδια εκτάκτων αναγκών, καθώς και για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των πόλεων με "έξυπνες" ψηφιακά ενεργοποιημένες υπηρεσίες που συμβάλλουν στην καλύτερη ποιότητα ζωής, ιδιαίτερα με συστήματα  προειδοποίησης και αντιμετώπισης κινδύνων (πλημμυρικών φαινομένων, πυρκαγιάς, σεισμού κ.λπ.) εντός των ορίων του δήμου. Αυτο σημαίνει εγκα

Ελευθέριος Βενιζέλος ο πολιτικός που έκανε την παραλυτική Ελλάδα να περπατήσει!

Εις την περιοχήν του θρύλου ανήκει πλέον και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Όπως εις την Καινήν Διαθήκην οι παραλυτικοί αίρουν τον κράββατον και περιπατούν, τοιουτοτρόπως και η παραλυτική Ελλάς του 1917, εις το πρόσταγμα του Βενιζέλου, περιπατεί, μετέχει εις τας ευγενεστέρας αθλήσεις, εισέρχεται εις τον στίβον της δόξης, στέφεται Ολυμπιονίκης! Γεώργιος Παπανδρέου Πολιτικό μνημόσυνο Ελευθερίου Βενιζέλου, 22 Απριλίου 1936. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε ο δημιουργός του σύγχρονου ελληνικού κράτους  καθώς συνέδεσε το όνομά του με την επέκταση και ουσιαστικά το διπλασιασμό του εθνικού ελληνικού χώρου. Με τη σημαία της «μεγάλης ιδέας» πέτυχε να αναδείξει ως κυρίαρχο το εθνικό πρόβλημα της απελευθέρωσης του ελληνικού πληθυσμού, αλλά και των περιοχών εκείνων που βρισκόντουσαν εκτός της εθνικής επικράτειας.

Αν ζούσε ο Τσέ...

Κάθε επανάσταση έχει τους ήρωες της. ...Κάθε επανάσταση εξατμίζεται και αφήνει ένα κατακάθι γραφειοκρατίας, έλεγε ο Franz Kafka «Η "ηρωική γενιά του πολυτεχνείου" εξαργύρωσε τους "αγώνες" της με υπουργεία, βίλες, κότερα και πολλά εκατομμύρια. Οδήγησε τη χώρα στο σημερινό χάος του χρέους, της ανεργίας και των χιλιάδων αυτοκτονιών», προκάλεσε με την δήλωσή της η Χρυσή Αυγή. Εκτός όμως, από τους δηλωμένους φασίστες που από χρόνια προβάλουν αυτή τη θεωρία, μαζί με την επίσης, εξοργιστική άποψη ότι δεν υπήρξαν νεκροί στο πολυτεχνείο, υπάρχουν και πολλοί άλλοι, οι οποίοι προσπαθώντας να αιτιολογήσουν την κατάσταση στην οποία περιήλθε η χώρα, ρίχνουν το "ανάθεμα" σε μια ολόκληρη γενιά. Ναι, κάποιοι εξαργύρωσαν τους αγώνες. Ναι, κάποιοι βουτήχτηκαν στην διαφθορά. "Πολίτες, φοβούμαι πως η επανάσταση, όπως ο Κρόνος, θα φάει διαδοχικά όλα της τα παιδιά και θα δημιουργήσει ένα δεσποτισμό με όλους τους κινδύνους που τον συνοδεύουν" ήταν τα τελευταία λόγι