Το χρονικό διάστημα μέχρι την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο
Μεσοπόλεμος, ήταν για την Ελλάδα μια πολύ δύσκολη περίοδος κατά την
οποία δοκιμάστηκαν οι δημοκρατικοί και κοινοβουλευτικοί θεσμοί. Στις
εκλογές του 1932 ο Γεώργιος Παπανδρέου επανεκλέχθηκε βουλευτής Λέσβου.
Τον Ιανουάριο του 1933, μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Τσαλδάρη,
σχηματίστηκε «υπηρεσιακή» κυβέρνηση υπό τον Βενιζέλο, όπου ο Παπανδρέου
υπηρέτησε στο υπουργείο Συγκοινωνιών. Στις εκλογές της 5ης Μαρτίου παρά
τη μικρή διαφορά ψήφων οι Αντιβενιζελικοί λόγω του εκλογικού νόμου,
κατέλαβαν περισσότερες έδρες στη Βουλή. Το πρωί της επόμενης μέρας ο
αντιστράτηγος Πλαστήρας προέβη σε ένα «αψυχολόγητο» στρατιωτικό κίνημα,
καθώς πίστευε ότι θα κατέλυαν την Αβασίλευτη Δημοκρατία, το οποίο
απέτυχε και ο ίδιος αναγκάστηκε να διαφύγει στο εξωτερικό. Το μένος του
υπουργού στρατιωτικών της κυβέρνησης Τσαλδάρη, Κονδύλη, κατά των
αξιωματικών που είχαν λάβει μέρος στο κίνημα ήταν εμφανές όταν κατέθεσε
νομοσχέδιο με το οποίο έθετε “κατά την ανέλεγκτον αυτού κρίσιν” σε
αυτεπάγγελτη αποστρατεία στελέχη των ενόπλων δυνάμεων. Τότε αντέδρασε ο
Γεώργιος Παπανδρέου ως κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος των Φιλελευθέρων,
κατηγορώντας τον ότι προετοίμαζε την κατάλυση των λαϊκών ελευθεριών. Η
οξύτητα στα πολιτικά πάθη αναβίωσε. Φήμες διαδίδονταν σχετικά με
ενδεχόμενη δολοφονία του Βενιζέλου. Τελικά, η απόπειρα που εκδηλώθηκε
στις 6 Ιουνίου είχε ως αποτέλεσμα το σοβαρότατο κλονισμό των σχέσεων της
κυβέρνησης με τη βενιζελική αντιπολίτευση, την παρακώλυση της εύρυθμης
λειτουργίας του κοινοβουλευτισμού αλλά και τη στρατιωτική οργάνωση των
βενιζελικών προκειμένου να αποτρέψουν την παλινόρθωση του Γεωργίου Β΄.
Την 1η Μαρτίου του 1935 εκδηλώθηκε βενιζελικό κίνημα, μετά την αποτυχία του οποίου ο Βενιζέλος αποχώρησε από την πολιτική σκηνή. Ο Παπανδρέου είχε ταχθεί ανοικτά κατά του οποιοδήποτε κινήματος έθετε σε κίνδυνο τη δημοκρατία, τον κοινοβουλευτισμό και την πολιτική ομαλότητα και έτσι αυτονομήθηκε από τους βενιζελικούς και προχώρησε στη σύσταση του Δημοκρατικού Κόμματος, από τις τάξεις του οποίου κατήγγειλε τις μεθόδους του Κονδύλη για το πολιτειακό και την παλινόρθωση του Γεωργίου Β΄. Στις 28/3 δηλώνει: “Συνεπείς προς την γραμμήν μας υπεστηρίζαμεν ότι απέναντι των ευθυνών της κυβερνήσεως έπρεπε να χρησιμοποιηθούν μόνον πολιτικά μέσα, τα οποία προβλέπει το Πολίτευμα. Το βήμα της Βουλής, αι στήλαι του Τύπου, αι συγκεντρώσεις του Λαού και η διαφώτισις της κοινής γνώμης. Και ετονίσαμεν επανειλημμένως, με την ειλικρίνειαν και το πολιτικόν θάρρος το οποίον θέλομεν να χαρακτηρίζη την πολιτείαν μας, ότι τασσόμεθα αποφασιστικώς αντιμέτωποι προς πάσαν ανωμαλίαν οποθενδήποτε προερχόμενη, διότι, όπως επι λέξει ελέγομεν τότε: Θεωρούμεν την ανωμαλίαν με οιανδήποτε έκβασιν, συμφορά δια τον τόπον.” Για να προσθέσει: “…αι λαϊκαί ελευθερίαι έχουν ουσιαστικώς καταλυθεί και ότι βαδίζομεν πλέον προς βίαιαν επιβολήν της Παλινορθώσεως. Και υφίσταται μόνον το ζήτημα αν το πραξικόπημα πρόκειται να είναι συγκεκαλυμμένον ή απροκάλυπτον!” Στις 10/10 πραγματοποιήθηκε πραξικοπηματική ανατροπή του Τσαλδάρη. Ο Γεώργιος Παπανδρέου ως ηγέτης του νεοϊδρυθέντος Δημοκρατικού Κόμματος κατάγγειλε το πραξικόπημα. Με παρόντες μόνο 82 βουλευτές καταλύθηκε η Ελληνική Δημοκρατία και αποκαταστάθηκε το καθεστώς της Βασιλείας. Ο Κονδύλης χρίζεται προσωρινά Αντιβασιλεύς. Ο Γεώργιος Παπανδρέου εξορίστηκε στην Μύκονο. “Το Πολιτειακόν Δημοψήφισμα, κατ’ ουσίαν, έλαβε χώραν χθες, την 10ην Οκτωβρίου. Και απετέλεσεν θρίαμβον της Δημοκρατίας. Διότι ακριβώς, οι αντίπαλοι ομολόγησαν την ήττα των…Προς βίαιον βεβαίως και νόθον Δημοψήφισμα εβάδιζε με τον υποκρατικόν τρόπον της η προκάτοχος κυβέρνησις. Διεπιστώθει όμως τόσον ακαταμάχητος η δύναμις του αριθμού και του φρονήματος του Δημοκρατικού κόσμου, ώστε οι Βασιλόφρονες να καταληφθούν από δέος. Και η συνείδησις της ήττης τους οδήγησεν εις την απόγνωσιν του Κινήματος…Εναντίον της Τυραννίας αυτής, όλοι οι άνθρωποι, όσοι αγαπούν την Ελλάδα και την Ελευθερίαν, έχομεν υποχρέωσιν, με όλας τας δυνάμεις και με όλα τα μέσα, να παλαίσωμεν!…Αλλά η πάλη ούτε επιτρέπεται να αναμείνη την 3ην Νοεμβρίου, κατά την οποίαν προκειται να διεξαχθή η πανήγυρις του εμπαιγμού του Λαού, ούτε πρόκειται να λήξη με την παρέλευσιν αυτής. Η πάλη του Λαού αρχίζει από την ημέραν της επιβολής της Δουλείας και δεν ημπορή να λήξη παρά μόνον με την συντριβήν και τον ενταφιασμόν της Τυραννίας…”
Ο Γεώργιος αμνηστεύτηκε με την παλινόρθωση και στις εκλογές του 1936 συνεργάστηκε με τους Παπαναστασίου και Καφαντάρη στο Δημοκρατικό Συνασπισμό, εξασφαλίζοντας δέκα έδρες στη Βουλή. Όμως, οι συνθήκες στο διεθνή χώρο προμήνυαν δραματικές εξελίξεις, καθώς στην Ευρώπη είχαν αρχίσει να επικρατούν τα ναζιστικά –φασιστικά καθεστώτα. Ο Βασιλιάς Γεώργιος με τον στενό του συνεργάτη Ι. Μεταξά είχαν αρχίσει να προετοιμάζουν το έδαφος για μια νέα δικτατορία. Έτσι μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Κ. Δεμερτζή, ο Μεταξάς ανέλαβε με ανορθόδοξο- αντικοινοβουλευτικό τρόπο την εξουσία. Κατά τη διαδικασία παροχής ψήφου εμπιστοσύνης στη Βουλή, παρότι το κόμμα των Φιλελευθέρων έδωσε την ψήφο του, ο Γεώργιος Παπανδρέου αρνήθηκε, καταγγέλλοντας τη στήριξη της Κυβέρνησης από τα μεγάλα κόμματα, χαρακτηρίζοντάς την αντικοινοβουλευτική και ανώμαλη, και προειδοποίησε ότι θα οδηγούσε σε παρακμή τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς της χώρας. Η αγόρευσή του στη Βουλή ήταν μιά καταγγελία στο σαθρό πολιτικό σύστημα της εποχής:
“…Αλλά η άρνησις της ψήφου μας προς την Κυβέρνησιν δεν αφορά μόνον την ανώμαλον και γένεσιν και σύνθεσιν της. Επιθυμώμεν να έχη την έννοιαν της διαμαρτυρίας εναντίον των μεγάλων κομμάτων της Συνελεύσεως τα οποία περιεβλήθησαν με την ευρείαν εμπιστοσύνην του Ελληνικού Λαού και εν τούτοις δεν κατόρθωσαν να εκπληρώσουν την κυρίαν αποστολήν και τον λόγον της υπάρξεως των ο οποίος συνίσταται εις την κατοχύρωσιν της κανονικής λειτουργίας του Πολιτεύματος και την δημιουργίαν κοινοβουλευτικής κυβερνήσεως εκ των κόλπων των. Ενώ κατόρθωσαν, δυστυχώς, εντελώς το αντίθετον: Να στηρίξουν μίαν κυβέρνησιν την οποίαν οι ίδιοι ομολογούν αντικοινοβουλευτικήν και ανώμαλον, να εμφανίσουν εις κατάστασιν παρακμής τους κοινοβουλευτικούς μας θεσμούς και να θερμάνουν τοιουτοτρόπως προς ωρίμανσιν τους κινδύνους των λαϊκών ελευθεριών.”
Πράγματι λίγο αργότερα ο Μεταξάς θα προχωρήσει στην επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου. Το Μάιο του 1937 ο Παπανδρέου συνυπέγραψε διακήρυξη κατά του καθεστώτος μαζί με τους Σοφούλη, Καφαντάρη, Τσαλδάρη, Ράλλη, Στεφανόπουλο, Πεσματζόγλου και Μυλωνά ενώ, τον Αύγουστο συναντήθηκε στο σπίτι του μουσουργού Σκλάβου, με τους Πέτρο Ράλλη, Βασ. Σαγιά, Αντ. Λιβιεράτο και τον αρχηγό του Πολιτικού Οίκου του Βασιλέως, Θ. Αγγελόπουλο με στόχο την ανατροπή του δικτάτορα Μεταξά.
Το 1938 μετά από προκήρυξη του εναντίον της δικτατορίας, ο Γεώργιος Παπανδρέου εξορίζεται κατ’ αρχήν στα Κύθηρα και μετά στην Άνδρο. Μάλιστα, ο δικτάτορας είχε καταγράψει στο ημερολόγιο του: «… Σοφούλης και Παπανδρέου θέλουν να εξακολουθήσουν, έβγαλαν σήμερα μίαν απάντησιν υβριστικήν. Λοιπόν, Παπανδρέου, εστάλη μακριά….».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου