Τα κόμματα στην Ελλάδα, λόγω της ιδιαίτερης λειτουργίας τους είτε ως αρχηγικά, είτε ως συνασπισμοί που δημιουργούνται από την ανάγκη-πίεση καταστάσεων και όχι ως ιδεολογικά συμπαγείς οργανισμοί, όπως συμβαίνει στη Δυτ. Ευρώπη, υπόκεινται στον κανόνα του κύκλου της ζωής. Φτάνουν σε ακμή και συνήθως, μετά από μια κρίση, διαλύονται.
Το κόμμα των Φιλελευθέρων ιδρύθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1910 και κυριάρχησε την περίοδο του μεσοπολέμου. Ως το 1936 που πέθανε ο Ελευθέριος και εξελέγη στη διοικούσα επιτροπή του κόμματος ο Σοφοκλής Βενιζέλος, συμμετείχε σε διαδοχικές κυβερνήσεις, ενώ δεν απέφυγε τις διασπάσεις με τις αποχωρήσεις σημαινόντων στελεχών του, όπως ο Γεώργιος Παπανδρέου. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο άλλαζε αρχηγούς, διασπώνταν και συνενώνονταν, υπό τον Σοφούλη, Σοφ. Βενιζέλο, Γ. Παπανδρέου. Στην αρχή του 1950, οι δυνάμεις του Κέντρου (Ε.Π.Ε.Κ.) κατάφεραν να αποκτήσουν την εξουσία με αρχηγό το γηραιό στρατηγό Νικόλαο Πλαστήρα. Η εκλογική ήττα της Ε.Π.Ε.Κ. το 1952, έφερε την άνοδο της εξοστρακισμένης, από την πολιτική ζωή της χώρας, Αριστεράς, που απέκτησε χώρο έκφρασης στην Ε.Δ.Α. (1951), η οποία αναδείχτηκε σε σημαντικό -αν και σταθερά αποκλεισμένο από τα κέντρα λήψης αποφάσεων- πόλο. Μετά τη διάλυση του Kέντρου ως αυτόνομου πολιτικού φορέα, η Ε.Δ.Α. ουσιαστικά επέκτεινε την εκλογική της επιρροή σε ένα σημαντικό τμήμα της ΕΑΜογενούς κεντροαριστεράς.
Το 1955 μετά το θάνατο του Παπάγου, πριν το κόμμα του Εθνικού Συναγερμού εκλέξει τον διάδοχο, ο Βασιλιάς Παύλος έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον υπουργό Δημοσίων Έργων, νέο πολιτικό, Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ο Καραμανλής διαλύει τον Εθνικό Συναγερμό και ιδρύει την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ), που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος της παλιάς αντιβενιζελικής παράταξης αλλά και πολλούς πρώην βενιζελικούς και κεντρώους (Κανελλόπουλος, Αβέρωφ κά.) Το πρόβλημα στον Κεντρώο χώρο έρχεται να επιλύσει η Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.) που ιδρύθηκε από τον Γεώργιο Παπανδρέου, ιδρύθηκε μετά από το συνασπισμού μικρών κομμάτων του κεντρώου χώρου, με τη συμμετοχή και του Σοφοκλή Βενιζέλου το 1961. Η ΕΚ δεν είχε σαφή ενιαίο ιδεολογικό προσανατολισμό. Εμπεριείχε πολιτικούς από διαφορετικά ρεύματα, από την αριστερά (Ηλίας Τσιριμώκος) ως την αντικαραμανλική δεξιά (Κωνσταντίνος Μητσοτάκης). Βασικός συνεκτικός κρίκος όλων αυτών ήταν η χαρισματική προσωπικότητα του Γεωργίου Παπανδρέου.Η έλλειψη συνοχής μεταξύ των στελεχών της Ε.Κ. δεν άργησε να φανεί. Ανέλαβε την εξουσία το 1964 με μεγάλη πλειοψηφία, αλλά κατέρρευσε όταν ο Γεώργιος ήρθε σε ρήξη με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο και αρκετά από τα μέλη της αποστάτησαν. Η έκρυθμη κατάσταση οδήγησε στην δικτατορία των συνταγματαρχών. Μετά την Μεταπολίτευση, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος θεωρούνταν ως φυσικός διάδοχος για την επανασύστασή της, επέλεξε να συστήσει ένα νέο κόμμα στηριζόμενος σε στελέχη και δυνάμεις που δραστηριοποιήθηκαν στην αντιστασιακή οργάνωση του ΠΑΚ. Η ΕΚ επαδραστηριοποιήθηκε υπό την ηγεσία του Γ, Μαύρου και αναδείχθηκε αξιωματική αντιπολίτευση στις πρώτες ελεύθερες εκλογές του 1974, για να διαλυθεί στη συνέχεια.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ, έλαβε ένα μικρό ποσοστό της τάξεως του 13%, αλλά αναπτύσσοντας μια έντονη αντιπολιτευτική δράση και οργανώνοντας ένα δίκτυο με τον μέσο πολίτη, σταδιακά αύξησε τη δύναμή του για να αναδειχθεί στην εξουσία πανηγυρικά το 1981 και να κυριαρχήσει έκτοτε, με μικρά διαλείμματα.
Η τελευταία διακυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, σε μια δραματική διετία, με την έκρηξη της κρίσης του χρέους και την αναγκαστική λήψη επώδυνων μέτρων που το έφεραν σε απόσταση από τον κορμό της κοινωνίας που το στήριζε, περνά τη δυσκολότερη καμπή της πορείας του. Η μείωση της εκλογικής του δύναμης ήταν αναμενόμενη, για τον ψύχραιμο αναλυτή. Το ΠΑΣΟΚ στηρίχθηκε στην μεσαία τάξη, τον εργαζόμενο, τον αγρότη, τον συνταξιούχο, τον νέο. Αυτούς όμως, έπληξε η πολιτική που ακολούθησε και άρα, το ποσοστό που διατήρησε είναι εκείνων, οι οποίοι σε όποια κατηγορία και να ανήκουν, αποτελούν τον σκληρό ιδεολογικο-πολιτικό του πυρήνα.
Η δήλωση του Ευάγγελου Βενιζέλου ότι το ΠΑΣΟΚ "τελείωσε", αφήνει πολλά ερωτηματικά αναπάντητα, σε σχέση με αυτό το "τέλος". Το ΠΑΣΟΚ δεν έχει την πολυτέλεια να μπει σε περίοδο εσωστρέφειας, δεν μπορεί να αποδεχθεί τον ρόλο του τρίτου κόμματος. Οφείλει να ανοίξει τις διαδικασίες ιδεολογικού επαναπροσδιορισμού και ανασύστασης, με την παραδοχή ότι η ελληνική κοινωνία δεν ενδιαφέρεται πια για πρόσωπα και στείρες αντιπαραθέσεις αλλά για προτάσεις με προοπτική. Το πρόβλημα για την ελληνική κοινωνία δεν είναι το όνομα του κόμματος, το σύμβολο του ήλιου, αλλά η λύση των προβλημάτων της καθημερινότητας του άνεργου, του άρρωστου, του μισθωτού που δεν μπορεί να πληρώσει τα χρέη.
Σίγουρα, αυτό που σήμερα είναι απαραίτητο, σε ένα δημοκρατικό κόμμα είναι η άμεση σύγκλιση Τακτικού Συνεδρίου, όπου θα έχουν την ευκαιρία να κατατεθούν οι προβληματισμοί και οι προτάσεις, να εκτιμηθούν οι αλλαγές στο εσωτερικό αλλά και ευρύτερα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να αξιολογηθούν προτάσεις, ιδέες και να αποφασιστούν οι νέες κομματικές δομές και ιδεολογικοί προσανατολισμοί που θα αναδείξουν την μελλοντική του θέση.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου