Στις 20 Ιουλίου 1974, η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο, παραβιάζοντας όλους τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η παράνομη τουρκική εισβολή έγινε σε δύο φάσεις. Κατά τη δεύτερη φάση, η Τουρκία πήρε την πόλη της Αμμοχώστου, υπό τον έλεγχό της και έκτοτε κατέχει παράνομα πάνω από το 36% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η κίνηση αυτή της Τουρκίας δεν μπορεί να θεωρηθεί παρά συνέπεια του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974 κατά του Προέδρου Μακαρίου και της νόμιμης Κυβέρνησης της Κύπρου. Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Φρουρά της Κύπρου και μερίδα στελεχών της ΕΟΚΑ Β΄, κατ' εντολή της Χούντας των Συνταγματαρχών του Δημήτρη Ιωαννίδη.
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ήταν σε σύγκρουση με το δικτατορικό καθεστώς στην Ελλάδα, ενώ αντιμετωπιζόταν με καχυποψία από τις ΗΠΑ. Τον αποκαλούσαν ο "Κάστρο της Μεσογείου", καθώς μιλούσε για την πολιτική των Αδεσμεύτων και χαρακτήριζε τους αντιπάλους του ως "νεκροθάφτες της Ενώσεως".
Στην πραγματικότητα οι ΗΠΑ δεν ήθελαν με τίποτε στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ δύο μελών του ΝΑΤΟ, Ελλάδας και Τουρκίας. Αυτό που αποζητούσαν ήταν εξομάλυνση της κατάστασης στην περιοχή και διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος με απομάκρυνση του Αρχιεπισκόπου Μακάριου. Έτσι, υποστήριξαν παρασκηνιακά μέσω της CIA το σχέδιο για ελληνικό πραξικόπημα και τουρκική εισβολή, χρησιμοποιώντας ως εργαλεία και πιόνια τους κάποιες ηγετικές προσωπικότητες και οργανώσεις από όλες τις πλευρές.
Έτσι εκδηλώθηκε στις 15 Ιουλίου το πραξικόπημα από την Εθνική Φρουρά. Όμως ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος διέφυγε προς την Πάφο και πρόεδρος τοποθετήθηκε ο Νίκος Σαμψών που στη συνέχεια ανακήρυξε την "Ελληνική Δημοκρατία της Κύπρου". Ο Μακάριος μέσω Μάλτας και Λονδίνου έφτασε στη Νέα Υόρκη, όπου στις 19 Ιουλίου έλαβε μέρος στη σύσκεψη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και κατήγγειλε τη χούντα των Αθηνών για εισβολή.
Στις 20 Ιουλίου, η Τουρκία επικαλούμενη το άρθρο 4 της συνθήκης Εγγυήσεων, εισέβαλε στην Κύπρο. Η στρατιωτική αποβίβαση δε συνάντησε ιδιαίτερες αντιστάσεις από την ελληνοκυπριακή πλευρά.
Στις 23 Ιουλίου ο Νίκος Σαμψών προ της διαφαινόμενης κατάρρευσης παραιτήθηκε, όπως και το στρατιωτικό καθεστώς στην Ελλάδα.
Όμως τα γεγονότα στην Κύπρο συνέχισαν να εκελίσονται κλιμακούμενα. Με μια δεύτερη επιχείρηση, τον Ατίλλα ΙΙ, τον Αύγουστο, η Τουρκία κατέλαβε το 36% των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας και εκτόπισε 180 χιλιάδες Κύπριους (άλλες 20.000 παρέμειναν εγκλωβισμένοι), ενώ συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 3.000 ελληνοκύπριοι.
Η πιο τραγική συνέπεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο είναι οι αγνοούμενοι. Κατά τη διάρκεια και μετά την τουρκική εισβολή, χιλιάδες Ελληνοκύπριοι συνελήφθησαν και κρατήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ενώ, περισσότεροι από 2.000 αιχμάλωτοι πολέμου είχαν μεταφερθεί παράνομα και κρατήθηκαν σε φυλακές στην Τουρκία. Κάποια εξ αυτών αγνοούνται ακόμη και σήμερα.
Η φωνή του Ανδρέα Παπανδρέου, αρχηγου του ΠΑΚ, προειδοποιούσε:«…το ΠΑΚ καλεί τον Ελληνικό στρατό, του οποίου το καθήκον είναι να προστατεύσει τον ελληνικό λαό στην Ελλάδα και Κύπρο, από κάθε είδους εξωτερική επέμβαση, να αρνηθή να μετάσχη σ’ αυτό, το σχέδιο εναντίον του Προέδρου Μακάριου και της Κυπριακής ανεξαρτησίας και να στρέψη τα όπλα εναντίον της χούντας, δηλαδή των προδοτών των συμφερόντων του Ελληνικού λαού.»
Τα γεγονότα στην Κύπρο έσπασαν την θρυαλλίδα των εξελίξεων και στην Ελλάδα. Στις 23 Ιουλίου, στα παλαιά ανάκτορα, άρχισαν να συσκέπτονται πολιτικοί αρχηγοί με τους στρατιωτικούς.
Από τους πολιτικούς συμμετείχαν ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Γεώργιος Μαύρος, ο Σπύρος Μαρκεζίνης, ο Γεώργιος Αθανασιάδης - Νόβας, ο Στέφανος Στεφανόπουλος, ο Πέτρος Γαρουφαλιάς, ο Ξενοφών Ζολώτας και ο Ευάγγελος Αβέρωφ. Από τους στρατιωτικούς, παρόντες ήταν ο φερόμενος ως "πρόεδρος της Δημοκρατίας" στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Γρηγόριος Μπονάνος, ο αρχηγός ΓEΣ αντιστράτηγος Ανδρέας Γαλατσάνος, ο αρχηγός ΓEN αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης και ο αρχηγός ΓEA Αλέξανδρος Παπανικολάου. Πρακτικά δεν κρατήθηκαν για τη σύσκεψη. Αποφασίστηκε να δοθεί η εξουσία στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, που ήταν ο νόμιμος πρωθυπουργός της χώρας, που είχε ανατρέψει η δικτατορία. Κι ενώ εκείνος ζήτησε λίγο χρόνο προκειμένου να επικοινωνήσει πρώτα με συνεργάτες του, ώστε να ανακοινώσει τη σύνθεση της κυβέρνησής του, η σύσκεψη διακόπηκε για λίγη ώρα. Όμως, στο μεσοδιάστημα, με πρωτοβουλία του Αβέρωφ, κλήθηκε τηλεφωνικά από το Παρίσι όπου βρισκόταν από το 1963, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, για να αναλάβει την πρωθυπουργία. Ο Καραμανλής αποδέχθηκε την πρόταση και ο Αβέρωφ ειδοποίησε τηλεφωνικά τον Κανελλόπουλο ότι η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης είχε δοθεί, ήδη, στον Καραμανλή.
Ο Καραμανλής επέστρεψε στην Ελλάδα τα ξημερώματα της 24 Ιουλίου και τέθηκε επικεφαλής μίας προσωρινής κυβέρνησης "εθνικής σωτηρίας".
Ο Ανδρέας Παπανδρέου συνέχισε να υποστηρίζει ότι "Η προδοσία της Κύπρου ήταν το αποκορύφωμα μιας σειράς προδοτικών ενεργειών της Χούντας των Συνταγματαρχών, που κατέλαβε την εξουσία στην Ελλάδα το 1967. Το πραξικόπημα στην Κύπρο ήταν το εργαλείο για να οδηγηθεί το νησί στην καταστροφή και την κατοχή ενός σημαντικού μέρους του από τις τουρκικές δυνάμεις."
Ο Παπανδρέου επέστρεψε στην Ελλάδα ασκώντας έντονη κριτική στην κυβέρνηση Καραμανλή : "Η επιστροφή του Καραμανλή δεν αποτελεί ριζική αλλαγή στο πολιτικό σύστημα, αλλά απλώς μια αλλαγή φρουράς. Η πραγματική αλλαγή που χρειάζεται η Ελλάδα δεν είναι η επιστροφή σε παλιές πολιτικές πρακτικές, αλλά η δημιουργία ενός νέου δημοκρατικού και κοινωνικά δίκαιου κράτους που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού και όχι των λίγων."
Επίσης, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε εκφράσει τη σημασία της διερεύνησης και της αποκάλυψης της αλήθειας γύρω από το φάκελο της Κύπρου, που αφορά τα γεγονότα του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, μιλώντας για την ανάγκη για διαφάνεια και απόδοση ευθυνών.
"Ο φάκελος της Κύπρου πρέπει να ανοίξει, και η αλήθεια να αποκαλυφθεί. Είναι υποχρέωση μας απέναντι στον κυπριακό και τον ελληνικό λαό να μάθουμε ποιοι ευθύνονται για την προδοσία της Κύπρου και για τα τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν. Μόνο έτσι μπορούμε να αποκαταστήσουμε τη δικαιοσύνη και να εξασφαλίσουμε ότι τέτοιες προδοσίες δεν θα επαναληφθούν."
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου